17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin 26. yıl dönümü acıyla anılıyor. Resmî verilere göre 17 bin 480 vatandaş hayatını kaybetti, on binlerce kişi yaralandı ve yüz binlerce insan evsiz kaldı. Büyük yıkıma yol açan deprem, özellikle Kocaeli, Sakarya, Yalova, İstanbul, Bolu ve Düzce’de derin izler bıraktı. Yalnızca binalar değil, aileler, hayatlar ve toplumsal hafıza da bu felaketten ağır şekilde etkilendi.
Marmara Depremi’ndeki Acılar Hâlâ Hafızalarda
Aradan geçen 26 yıla rağmen, Marmara Depremi’nde yaşanan acılar ve kayıplar hâlâ hafızalardaki tazeliğini koruyor. Her yıl olduğu gibi bu yıl da Türkiye, felaketin yıldönümünde hayatını kaybedenleri rahmetle anıyor; yaralıları, yakınlarını kaybedenleri ve afetin mağdurlarını bir kez daha hatırlıyor.
Bu büyük felaket, aynı zamanda ülkenin deprem gerçeğiyle yüzleşmesini sağlamış, afet yönetimi ve kentsel dönüşüm konularında birçok tartışmanın ve reformun başlangıç noktası olmuştu. Ancak uzmanlar, benzer bir yıkımın tekrar yaşanmaması için alınacak tedbirlerin önemini her fırsatta vurgulamaya devam ediyor.
Türkiye, Marmara Depremi’nin Acısını 26 Yıldır Hissediyor
Türkiye, 17 Ağustos 1999’da yaşanan ve ülkenin hafızasına derin acılar kazıyan Marmara Depremi’nin üzerinden geçen 26 yıla rağmen o büyük felaketin izlerini hâlâ yüreğinde taşıyor.
Felaketin Ağır Bilançosu
17 Ağustos 1999 gecesi saat 03.02’de meydana gelen, 45 saniye süren ve 7,4 büyüklüğünde ölçülen deprem; Kocaeli, Sakarya, Yalova, Düzce ve İstanbul başta olmak üzere Marmara Bölgesi’nde büyük bir yıkıma neden oldu.
Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından oluşturulan ve “Deprem Riskinin Araştırılması ile Deprem Yönetiminde Alınması Gereken Önlemler” üzerine hazırlanan 2010 tarihli rapora göre; bu sarsıntıda 17 bin 480 kişi hayatını kaybetti, 43 bin 953 kişi yaralandı. Yaklaşık 200 bin vatandaş evsiz kalırken, 66 bin 441 konut ile 10 bin 901 iş yeri tamamen yıkıldı. Depremden 16 milyona yakın insan farklı düzeylerde etkilendi, toplamda 285 bin 211 konut ve 42 bin 902 iş yerinde hasar kayıtlara geçti.
İstanbul’da Kayıplar ve Hasar
Depremin etkisi İstanbul’da da ağır şekilde hissedildi. Kentte 454 kişi hayatını kaybetti, Yalova, Düzce ve Gölcük’ten getirilen yaralıların bir kısmının da burada yaşamını yitirmesiyle bu sayı 981’e yükseldi.
İstanbul’da 1880 kişi yaralanırken, yaklaşık 41 bin konut ve iş yeri hasar gördü. Bunlardan 18 bin 162’si oturulamayacak derecede ağır ve orta hasarlı olarak kayda geçti.
Eğitim kurumları da depremden ciddi zarar gördü. Şehirdeki 3171 okuldan 820’si hasar aldı; 118’i orta, 13’ü ise ağır hasarlı olarak belirlendi. İstanbul’daki 10 bine yakın kamu binasının 1137’sinde hafif, 387’sinde orta, 37’sinde ise ağır hasar oluştu.
Depremde en fazla can kaybı ve yıkımın yaşandığı ilçe ise Avcılar oldu. İlçede 270 kişi hayatını kaybederken, 1823 konut ve 326 iş yeri yıkıldı veya ağır hasar aldı. Ayrıca binlerce ev ve iş yerinde orta ve hafif düzeyde hasar tespit edildi.
Kocaeli’nde Afetlere Karşı Yeni Projeler
Depremin merkez üssü olan Kocaeli’nde, afetlere karşı hazırlık çalışmaları sürüyor. Büyükşehir Belediyesi tarafından hayata geçirilen Afet Mutfağı Projesi kapsamında, olası bir felakette Marmara Bölgesi’ne hizmet verecek tesis inşa ediliyor. Bu merkezde 36 bin kişiye üç öğün yemek, ayrıca 100 bin kişilik çorba üretimi yapılabilecek. Günlük 30 bin ekmek üretebilecek fırın ise gerektiğinde halk ekmek dağıtımına katkı sağlayacak.
Geçtiğimiz yıl açılan 368 bin metrekarelik Kocaeli Şehir Hastanesi, 1069 sismik izolatör ile donatılarak depreme karşı güvenli hale getirildi. Gölcük’te yapımı süren Yeni Devlet Hastanesi ise 272 yatak kapasitesi, 9 ameliyathane ve 62 polikliniğiyle dikkat çekerken, 280 sismik izolatörle güçlendirildi.
Ayrıca Kocaeli’nde “Akıllı Kent Uygulaması” projesi kapsamında, AFAD, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Gebze Teknik Üniversitesi iş birliğiyle “acil müdahale” ve “erken uyarı sistemi” çalışmalarına devam ediliyor. Bunun yanı sıra, “Mahalle Halkı Afetlere Hazırlık Eğitimleri” ile vatandaşlara teorik ve pratik eğitimler veriliyor.
Kocaeli’nde kazanılan bu tecrübeler, 6 Şubat 2023’te yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremlerde de aktif olarak kullanıldı. Kocaeli Valiliği, Büyükşehir Belediyesi, Gölcük Belediyesi ve sivil toplum örgütleri, afet bölgelerinde arama-kurtarma ve yardım çalışmalarında önemli katkılar sağladı.
Sakarya’da Yatay Mimari
Marmara Depremi’nde en ağır yıkımın ikinci sırada yaşandığı şehir Sakarya oldu. Depremin ardından kentte yeniden yapılanma süreci başlatıldı ve yatay mimari esas alınarak çok katlı bina yapımına izin verilmedi.
Deprem sonrası inşa edilen yeni yerleşim bölgeleri, özellikle 15 Temmuz Camili, Korucuk ve Karaman mahallelerinde yoğunlaştı. Valilik ve resmi kurumların da bulunduğu bu bölgelerde, deprem yönetmeliğine uygun konutlar yapılırken, sosyal yaşam alanları da vatandaşların kullanımına sunuldu.
Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından inşa edilen Afet Koordinasyon Merkezi, 9 büyüklüğünde bir depreme dayanıklı olacak şekilde planlandı. Kentte ayrıca riskli binaların tespiti sürerken, belirlenen yapıların mahalle mahalle yıkımına başlanması hedefleniyor.
26 Yıldır Dinmeyen Acı
Aradan geçen 26 yıla rağmen, Marmara Depremi’nde yaşanan büyük acılar ve kayıplar hâlâ hafızalardaki yerini koruyor. Yıkıcı felaketin ardından edinilen tecrübeler, bugün Türkiye’nin afetlere karşı aldığı önlemlerde ve yürütülen projelerde yol gösterici bir görev üstlenmeye devam ediyor.
