İLKE Vakfı İslam İktisadı Araştırma Merkezi (İKAM), Türkiye’de İslam iktisadı ve finansının mevcut durumunu kapsamlı bir şekilde ortaya koyan “Türkiye’de İslam İktisadı ve Finansı Ekosistem Raporu 2024”ü yayımladı. Rapor, katılım bankacılığı, sigortacılık, sermaye piyasaları, bireysel emeklilik sistemi, fintek ve kamu finansmanındaki uygulamaları detaylı verilerle inceleyerek 2024 yılının öne çıkan gelişmelerini kamuoyuna sundu.
Katılım Bankacılığı Büyüyor
Rapor verilerine göre katılım bankalarının toplam aktifleri 2024 yılında yüzde 30,3 artarak 2,65 trilyon TL seviyesine ulaştı. Aynı dönemde net kâr yüzde 18,6 artışla 63,1 milyar TL oldu. Şube sayısı 1.512’ye yükselirken, çalışan sayısı 21 bin 359’a çıktı.
Bu büyümeye rağmen katılım bankalarının sektör içindeki payı %8,14 olarak kaydedildi. 2025 için belirlenen %15 pazar payı hedefi dikkate alındığında mevcut durumun bu hedefin gerisinde kaldığı görülüyor. Bu tablo, katılım bankacılığının ivme kazansa da daha fazla farkındalık ve stratejik desteğe ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.
Katılım Sigortacılığında Tarihi Artış
Katılım sigortacılığı 2024’te en hızlı büyüyen alanlardan biri oldu. Prim üretimi yüzde 75,8 artışla 43 milyar TL’yi aştı. Sektör payı yüzde 5,13 seviyesine yükseldi.
Şirket bazında bakıldığında, Neova Katılım Sigorta yüzde 44’lük payla ilk sırada yer aldı. Bereket Sigorta ise yüzde 34’lük pazar payıyla ikinci sırada konumlandı. Katılım sigortacılığındaki bu yükseliş, faizsiz finans ürünlerine olan ilginin artmaya devam ettiğini ortaya koydu.
Sukuk Piyasasında Yenilikçi Uygulamalar
2024 yılı, sukuk piyasasında yeniliklerin öne çıktığı bir yıl oldu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı toplam 5,8 milyar TL’lik kira sertifikası ihracı gerçekleştirdi.
Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası, ilk kez buğday fiyatına endeksli sukuk ihracını yaptı.
Türkiye Emlak Katılım Bankası, Türkiye’nin ilk özel sektör sosyal sukuk ihracını tamamlayarak sürdürülebilir finans alanında önemli bir adım attı.
Bu gelişmeler, Türkiye’nin sukuk piyasasında çeşitliliği artırma ve uluslararası standartlara uyum sağlama konusundaki kararlılığını gösteriyor.
Fintek ve Dijitalleşmede Yükseliş
Raporda, Türkiye’de faaliyet gösteren fintek sayısının 901’e ulaştığı belirtildi. 2024 yılı boyunca toplam 194 milyon dolarlık yatırım yapıldı ve Türkiye, küresel İslami Fintek Endeksi’nde 18. sırada yer aldı.
Katılım bankalarının dijitalleşme verileri de dikkat çekici. 2024’te dijital bankacılık işlemlerinin %73’ü kurumsal müşteriler tarafından gerçekleştirildi. Bu durum, dijitalleşmenin sadece bireysel kullanıcılarla sınırlı kalmadığını, reel sektörün de dijital finansal hizmetlere yoğun şekilde yöneldiğini ortaya koydu.
Akademik ve Kurumsal Ekosistem Güçleniyor
Türkiye’de İslam iktisadı ve finansı alanında akademik altyapı da gelişimini sürdürüyor. 19 üniversitede toplam 46 lisansüstü program yürütülüyor. İKAM’ın yanı sıra bağımsız araştırma merkezleri ve akademik yayınlar (TUJISE, KARJIEF, IJISEF vb.), literatüre katkı sağlayarak alanın entelektüel derinliğini artırıyor.
Bu tablo, İslam iktisadının yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda akademik ve düşünsel ekosistemde de güçlü bir zemin kazandığını gösteriyor.
Daha Adil ve Sürdürülebilir Bir Sistem İçin
Raporun sonuç bölümünde, İslam iktisadının adalet, paylaşım ve üretkenlik ilkeleriyle “daha adil, kapsayıcı ve sürdürülebilir bir ekonomik sistem” sunduğu vurgulandı. Eğitim ve araştırmaların güçlendirilmesi, faizsiz finans ürünlerinin yaygınlaştırılması ve toplumsal farkındalığın artırılması, raporda öne çıkan öneriler arasında yer aldı.
Raporun tamamına ilke.org.tr adresinden ulaşılabilir.
